Gündüz namazının dört rekâtlı sünnetleri nasıl kılınmalıdır?

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Âlimlerin cumhuru, gece gündüz kılınan nâfile (sünnet)namazların ikişer rekât olarak kılınmasının dahafazîletli olduğu görüşüne varmışlardır. Hattaİmam Ahmed gibi bazı âlimler, ikişer rekâtkılınmasının farz olduğu, bir selâm ile iki rekâttanfazla kıldığı takdirde namazın sahiholmayacağı görüşüne varmıştır.Sahih sünnettedelili vârid olmasından dolayı Vitir namazı bunundışındadır.

Âlimler, İbn-i Ömer’in -Allah ondan ve babasından râzıolsun-, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den rivâyet ettiği şuhadisi buna delil göstermişlerdir:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [رواه الترمذي وأبو داود والنسائي وابن ماجه وصححه الألباني في تمام المنة ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişerkılınır (yani ikirekâttan sonra selâm verilir).” (Tirmizî; hadis no: 597.Ebu Davud;hadis no:1295.Nesâî; hadis no:1666.İbn-i Mâce; hadis no: 1322. Elbânî,”Temâmu’l-Minne”; s: 240’da hadisin sahih olduğunubelirtmiştir.)

مَثْنَى مَثْنَى: Yani iki rekât iki rekât şeklinde kılınır.Nitekim İbn-i Ömer -Allah ondan ve babasından râzı olsun-böyle açıklamıştır.

Ukbe b. Hureys’ten rivâyetolunduğuna göre o şöyle demiştir:

قُلْت لِابْنِ عُمَرَ: مَا مَعْنَى مَثْنَى مَثْنَى؟ قَالَ:تُسَلِّمُ مِنْ كُلِّ رَكْعَتَيْنِ. [ رواه مسلم]

“İbn-i Ömer’e -Allah ondan ve babasındanrâzı olsun-:

– ‘Mesnâ Mesnâ’nın anlamı nedir? Diye sordum.

İbn-i Ömer -Allahondan ve babasından râzı olsun- dedi ki:

– Her iki rekâtte bir selâmvermendir.” (Müslim)

Değerli âlim Muhammed b.Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyledemiştir:

“Rasûlullah -sallallahualeyhi ve sellem-‘in: مَثْنَىمَثْنَى sözünün anlamı; yani ikişer ikişerkılınır, demektir.Bu sebeple dört rekât birdenkılınmaz.Aksine ikişer ikişer kılınır.

Nitekim İbn-iÖmer’in -Allah ondan ve babasından râzı olsun- rivâyet ettiğihadiste o şöyle demiştir:

سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِوَسَلَّمَ وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ: مَا تَرَى فِي صَلاةِ اللَّيْلِ؟ قَالَ:مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذَا خَشِيَ أَحَدُكُمُ الصُّبْحَ صَلَّى وَاحِدَةً،فَأَوْتَرَتْ لَهُ مَا قَدْ صَلَّى.

“Biradam, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘e minberde iken şöylesoru:

– Gece namazı hakkında ne dersiniz?

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurduki:

-Gece namazı ikişer ikişerrekâttır. Biriniz sabah vaktinin girmesinden korkarsa, bir rekâtkılar ki bu kılmış olduğu rekâtleri vitir yapar.” (Buhârî; hadis no: 947. Müslim;hadis no: 145)

Hadisin النَّهَارِ (gündüz) lafzıyla rivâyetinegelince,bunu sünen sahipleri rivâyetetmişler, fakat âlimler, hadisin sahih olup-olmadığıkonusunda ihtilaf etmişlerdir.

Bu konuda doğru olan görüşe göre hadis, (gündüzlafzıyla) sâbittir.Nitekim Buhârî bunun sahih olduğunubelirtmiştir.

Buna göre gece ve gündüz kılınan nâfile namazların herbiri ikişer rekâttır ve her iki rekâtın sonunda selâm verilir.

“Dört” lafzıyla gelen ve selâm lafzı açıkçazikredilmeyen her hadis-i şerife bu kâide uygulanır. Yani sana içinde”dört” lafzı geçen ve “selâm” lafzı açıkçazikredilmeyen bir hadis geldiği zaman, o hadis, her iki rekâtta selâmverileceğine binâ edilir. Çünkü bu, kâidenin kendisidir.Teferruatlar (cüz’iyyât) ise, kâideye binâ edilir.

Örneğin Âişe’ye -Allah ondan râzı olsun-, Peygamber-sallallahu aleyhi ve sellem-‘in Ramazan’daki (gece namazı) hakkındasorulduğunda o şöyle demiştir:

مَا كَانَ يَزِيدُ فِي رَمَضَانَ وَلا فِي غَيْرِهِعَلَى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً، يُصَلِّي أَرْبَعًا فَلا تَسَلْ عَنْحُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي أَرْبَعًا فَلا تَسَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّوَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي ثَلاثًا. [ رواه البخاري ومسلم ]

“Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, ne Ramazangecelerinde, ne de başka gecelerde, (sabahnamazı hariç) on bir rekâttan fazla namaz kılmazdı. Öncedört rekât namaz kılardı ki, o rekâtları ne kadar güzel veuzun kıldığından hiç sorma! Sonra dört rekâtkılardı ki, o rekâtları ne kadar güzel ve uzunkıldığından hiç sorma! Sonra üç rekât kılardı.” (Buhârî ve Müslim)

Hadisin zâhirinden dört rekâtın bir selâmda kılındığıanlaşılmaktadır.Fakat hadisin bu zâhiri, genel kâideye binâedilir ki o da şudur: Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den sâbitolduğu üzere gece namazı ikişer ikişer rekâttır.Yukarıdaki hadiste geçen “dört” lafzı tekbaşına, sonra “dört” lafzı yine tekbaşına zikredilmiştir.Çünkü Rasûlullah -sallallahu aleyhive sellem- dört rekât kıldıktan sonra birazdinlenmiştir.Bunun delili; hadiste geçen “sümme/sonra”lafzıdır. Çünkü “sümme/sonra” lafzı, tertibe vesüreye delâlet eder.” (“eş-Şerhu’l-Mumti'”; c: 4, s:76-77)

İbn-i Hüzeyme, sahihinde (c: 2, s: 214) İbn-i Ömer’inhadisini; “Nâfile namazın, gece ve gündüz namazlarınınhepsinin her iki rekâtının sonunda selâm verileceğibabı” diye bir bölümde zikretmiş, ardından”Gündüz kılınan nâfile namazların iki değil dedört rekât kılınacağını iddiâ edeningörüşüne aykırı olan hadislerin zikri babı” diyebir bölüm zikretmiş ve gündüz kılınan nâfilenamazların ikişer rekât olduğuna dâir birçok delilnakletmiştir.

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in:

رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا. [ رواه الترمذي وحسنهالألباني في صحيح الجامع ]

“İkindi namazındanönce dört rekât (nâfile) namaz kılankimseye Allah rahmet etsin.”(Tirmizî; hadis no: 395. Tirmizîhadis hakkında şöyle demiştir: “Bu hadis, garib hasenhadistir. Elbânî “Sahihi’l-Câmi'”, hadis no: 3493’de hadisin sahiholduğunu belirtmiştir.)

Hadisi, yukarıda belirtilen şekilde ikişer ikişerkılınır.

İbn-i Hibbân -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyledemiştir:

“Rasûlullah -sallallahu aleyhive sellem-:

رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا

“İkindi namazındanönce dört rekât (nâfile) namaz kılankimseye Allah rahmet etsin.”

Sözüyle, “iki selâmda dört rekât namaz kılan”,demek istemiştir. Çünkü Ya’lâ b. Atâ’dan, o Ali b. Abdullahel-Ezdî’den, o da İbn-i Ömer’den -Allah ondan ve babasından râzıolsun- rivâyet ettiği hadiste Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-şöyle buyurmuştur:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [رواه ابن حبان في صحيحه ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişerkılınır (yani ikirekâttan sonra selâm verilir).” (İbn-i Hibbân sahihinde (c: 6,s: 206) rivâyet etmiştir.)

İbn-i Hibbân, Cumanamazının farzından sonra dört rekâtlık sünnet için debuna benzer bir sözü (c: 6, s: 231)’de söylemiştir.

Değerli âlim Abdulaziz b.Baz -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Müslüman için meşrûolan; gündüz ve gece kılınan nâfile namazları ikişerikişer kılmasıdır.Çünkü Peygamber -sallallahu aleyhive sellem- bu konuda şöyle buyurmaktadır:

صَلاَةُ اللَّيْلِ مَثْنَى مَثْنَى. [ متفق عليه ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişerkılınır (yani ikirekâttan sonra selâm verilir).” (Buhârî ve Müslim)

Başka sahih bir rivâyetteşöyle buyurmaktadır:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [رواه أحمد وأهل السنن ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişerkılınır (yani ikirekâttan sonra selâm verilir).” (Ahmed ve Sünen sahipleri, hasenbir senedle rivâyet etmişlerdir.)” (“Mecmû’u Fetâvâ İbn-iBaz”; c: 11, s: 390)

Müekked sünnetler hakkında detaylı bilgi edinmek için (1048) nolu sorununcevabına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâ en iyi bilendir.