0 / 0
3,27217/03/2022

آیا دعایی برای هنگام زلزله در شرع آمده است؟

سوال: 121254

گفتن چه دعایی هنگام زلزله واجب است؟

متن پاسخ

ستایش خدا و صلوات و سلام بر رسول خدا و خاندانش.

زلزله‌ها از جمله آیات بزرگ خداوند در این جهان است که برای یادآوری بندگان یا ترساندن آنان یا برای مجازات گرفتار آن می‌شوند و شایسته است که انسان به هنگام وقوع این نشانه‌ها ضعف و ناتوانی و نیازمندی خود به الله تعالی را یادآور شود و به درگاه او تضرع و اظهار خاکساری کند تا آنکه الله این بلای بزرگ را از عموم مردم بردارد.

الله عزوجل می‌فرماید:

 وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ * فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا وَلَكِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ * فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّى إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُمْ بَغْتَةً فَإِذَا هُمْ مُبْلِسُونَ  [سورهٔ انعام: ۴۲ – ۴۴]

(و به یقین ما به سوی امت‌هایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم و آنان را به تنگی معیشت و بیماری دچار ساختیم تا به زاری و خاکساری درآیند * پس چرا هنگامی که عذاب ما به آنان رسید تضرع نکردند ولی [حقیقت این است که] دل‌هایشان سخت شده و شیطان آنچه را انجام می‌دادند برایشان آراسته است).

برای همین فقها رحمهم الله استغفار و دعا و تضرع و صدقهٔ بسیار به هنگام وقوع زلزله‌ها را مستحب دانسته‌اند و همین در هنگام کسوف و خسوف نیز مستحب است.

علامه زکریا انصاری ـ رحمه الله ـ می‌گوید:

«مستحب است که هرکس به هنگام زلزله‌ها و دیگر وقایع مانند صاعقه و طوفان با دعا به درگاه خداوند تضرع نماید و در خانهٔ به تنهایی نماز بخواند تا از جملهٔ غافلان نباشد زیرا پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ به هنگام وزیدن باد می‌فرمود:  اللَّهُمَّ إنِّي أسْأَلُك خَيرها وخير ما فيها وخَير ما أُرسِلَت به، وأعوذ بك من شرِّها وشرِّ ما فيها وشرِّ ما أُرسِلَت به  (خداوندا من از تو خیر آن و خیری که در آن هست و خیری که برایش فرستاده شده را می‌خواهم و از شر آن و شری که در آن هست و شری که برایش فرستاده شده به تو پناه می‌برم) به روایت مسلم».

(أسنی المطالب شرح روض الطالب: ۱/ ۲۸۸)، و نگا: «تحفة المحتاج» (۳/ ۶۵).

 پرسش شمارهٔ (2593) را نیز ببینید.

اما در سنت نبوی ـ چنانکه می‌دانیم ـ دلیلی برای مستحب بودن ذکر یا دعای خاصی به هنگام رخ دادن زلزله نیست بلکه هر دعایی که خداوند برایش میسر سازد از طلب رحمت و یاری از الله عزوجل به زبان بیاورد تا آنکه این بلا از مردم برطرف شود. شیخ ابن باز ـ رحمه الله ـ می‌گوید:

«آنچه هنگام زلزله‌ها و دیگر نشانه‌ها و کسوف و طوفان‌ها و سیل واجب است، مبادرت به توبه به درگاه الله سبحانه و تضرع و درخواست عافیت از او و ذکر و استغفار بسیار است چنانکه پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ هنگام کسوف فرمودند: «اگر آن را دیدید به ذکر الله و دعا و استغفار از او پناه ببرید» (متفق علیه) و همچنین مهربانی در حق فقرا و مستمندان و صدقه به آنان مستحب است، زیرا پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ می‌فرماید: «رحم کنید تا مورد رحمت قرار گیرید» (به روایت احمد) و «رحم کنندگان را رحمان مورد رحمت قرار می‌دهد، به آنکه در زمین است رحمت آورید تا آنکه در آسمان است به شما رحم آورد» (به روایت ترمذی) و می‌فرماید: «آنکه رحمت نکند مورد رحمت قرار نگیرد» (به روایت بخاری)، و از عمر بن عبدالعزیز روایت شده که ایشان به هنگام زلزله به والیانش نامه می‌نوشت و آنان را امر می‌کرد که صدقه دهند.

از جمله اسباب عافیت و سلامت از هر بدی، مبادرت والیان امور و مسئولان برای جلوگیری از فعالیت نابخردان و الزام آنان به حق و حاکم ساختن شرع خداوند بر آنان و امر به معروف و نهی از منکر است، چنانکه الله عزوجل می‌فرماید:

 وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ  [سورهٔ توبه: ۷۱]

(و مردان و زنان مؤمن دوستان یکدیگرند که به کارهای پسندیده امر می‌کنند و از کارهای ناپسند باز می‌دارند و نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و از الله و پیامبرش فرمان می‌برند؛ آنانند که الله به زودی مشمول رحمتشان قرار خواهد داد که الله توانا و حکیم است)،

و می‌فرماید:

 وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ * الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ  [سورهٔ حج: ۴۰ – ۴۱]

(و بی‌شک الله به کسی که [دین] او را یاری می‌کند یاری می‌دهد همانا الله سخت نیرومند و شکست ناپذیر است * همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به کارهای پسندیده امر می‌کنند و از کارهای ناپسند باز می‌دارند و فرجام همهٔ کارها از آن الله است).

و همچنین می‌فرماید:

 وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا * وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ  [سورهٔ طلاق: ۲- ۳]

(و هرکس تقوای الله را پیشه سازد برایش راه برون رفتی قرار می‌دهد * و او را از جایی که در شمار نمی‌آورده روزی می‌رساند و آنکه بر الله توکل کند او برایش بس است).

و آیات در این معنا بسیار است» (مجموع فتاوی ابن باز: / ۱۵۰ – ۱۵۲).

والله اعلم.

منبع

سایت اسلام سوال و جواب

at email

اشتراک در خبرنامه

برای دریافت مطالب جدید و به روزآوری‌های سایت در خبرنامه‌ی ما عضو شوید

phone

اپ اسلام سوال و جواب

دسترسی سریعتر به محتوا و امکان مرور بدون اینترنت

download iosdownload android